Anna Monika Kowalik
Scenariusz biblioterapeutyczny do bajki „Dorotka śliczna trzpiotka”
Scenariusz ten jest składową programu biblioterapeutycznego A. M. Kowalik OJCÓW PRORODZINA
Uniwersytet Rodzinny Ojcowska Niedziela
Temat: Ostateczny rozrachunek albo mimo wszystko.
Motto:
„W baśniach, legendach i w życiu, zawsze- prędzej lub później- zwycięża dobro.”
Problematyka:
Poświęcenie, bezinteresowny dar oraz
inne wartości moralne: pamięć, przyjaźń, miłość
relacje rodzice – dzieci, ojciec- córka,
dobro w życiu również zawsze zwycięża,
jak dobrze nie być księżniczką
Cele terapeutyczne:
Ukazanie wartości poświęcenia oraz przyjaźni w rodzinie (rodzice- dzieci), omówienie kwestii bycia sobą i akceptacji, utrwalanie przekonania o tym, że dobro i wartości moralne wygrywają także w życiu.
Warunki techniczne:
Przeprowadzenie warsztatu wymaga standardowych warunków, takich jak: przestronna sala, stoły, krzesła, wykładzina, tablice korkowe, tablica biała (trójnóg), magnetofon MP3
Liczba uczestników: 10-20 osób
Wiek uczestników: Około 5 rodzin z dziećmi w wieku przedszkolnym (5- ,6- lat) lub szkolnym na poziomie kształcenia podstawowego (kl. I-IV).
Czas trwania zajęć: 1,5 h + wycieczka po zamku
Teksty biblioterapeutyczne:
A. Kowalik , Dorotka śliczna trzpiotka http://pieskowaskala.blogspot.com
T. Kalinowska, Zapominam przy Tobie
Matka Teresa z Kalkuty, Słowa wyryte na domu dla ubogich w Kalkucie
Treści przekazywane:
Współczesny świat pokazuje, że nie warto się poświęcać, lepiej żyć wygodnie i bez specjalnego wysiłku. Postawy konsumpcjonistyczne, konformizm są najlepszym tego dowodem. Jeśli dobrze się przyjrzeć, okazuje się, że problem ten wkracza niepostrzeżenie do naszych rodzin i środowiska. W chwilach większego samokrytycyzmu zauważamy nasze własne wygodnictwo, częściej skarżymy się na fizyczne i duchowe lenistwo naszych dzieci, bliskich, współpracowników.
Tymczasem nie tylko organizacja życia codziennego wymaga od osób dojrzałych wiele trudu i poświęcenia właśnie, ale także są one nieuniknione w budowaniu więzi w rodzinie: między rodzicami i dziećmi, między małżonkami. Powiedzmy wprost- trzeba się bardzo starać, by tworzyć trwałą, zgodną rodzinę. Kompromisy mogą być dobre, ale nie są idealnym rozwiązaniem - „kompromis powoduje obustronne niezadowolenie i poczucie straty”.[1] Raczej świadomy, bezinteresowny dar z siebie, swojego czasu, cierpliwości, „potu”, daje satysfakcję i rodzi prawdziwą wdzięczność.
Warto to uświadamiać i przypominać dzieciom, młodzieży i nam dorosłym, bo jako screenery generation, określane też jako pokolenie on-line, Internetu (Web 2.0), stosujące szybką wymianę informacji on-line, tagi, RSS - możemy wszystko- oprócz tego, co tak naprawdę czyni nas ludźmi.
Warsztat ma więc na celu utrwalanie przekonania, że poniesiony dla drugiego człowieka trud nigdy nie idzie na marne, bo nie tylko w baśniach, ale przede wszystkim w życiu - zawsze zwycięża dobro. Poświęcenie, zaangażowanie, pomaganie i przyjmowanie pomocy daje satysfakcję i czyni człowieka prawdziwie szczęśliwym. To, co zrodzi się w relacji człowiek- człowiek, a także człowiek- przyroda, nie da się zastąpić relacją człowiek - technika.
Metody:
Rozmowa sterowana, zabawy zespołowe, metody aktywne, dyskusja, praca indywidualna i grupowa, elementy muzykoterapii, choreoterapii, arteterapii.
Formy realizacji:
Realizację zajęć zaplanowano w formie warsztatu, kolejnego z cyklu 14 spotkań niedzielnych- 2x w miesiącu w ramach programu autorskiego Uniwersytet Rodzinny Ojcowska Niedziela. Sala Kazimierzowska w Zamku w Pieskowej Skale.
Jednakże warsztaty mogą się również odbywać w innym miejscu lub stanowić odrębne zajęcia, prowadzone przez fundacje prorodzinne, religijne wspólnoty rodzinne, domy kultury, biblioteki, szkoły.
Środki dydaktyczne, materiały:
Do nastrojów: karta z buźkami- podwójne
Do słoneczka wartości: środek słoneczka, pocięte odcinki promieni, pisaki, taśma dwustronna do zamocowania na tablicy
Do pracy z problemem zawartym w tekście bajki: markery, 5 dużych, białych plansz do pracy z tabelami z nagłówkami: Dorotka, Król/Tato, Królowa/Mama, Rodzina, Szafraniec , papier kremowy do pisania ciągów dalszych bajki (tyle, ile rodzin), taśma, szpilki
Do podsumowania: zapisane motto warsztatu, przysłonięte na czas trwania głównej części zajęć
Do elementów choreoterapii: skakanki (tyle, ile rodzin), „Adela-czika – dela” – poster z zapisaną wyliczanką
Do elementów muzykoterapii: tekst piosenki T. Kalinowskiej, tekst M. Teresy (tyle, ile rodzin)
Do elementów arteterapii: kredki pastele lub olejowe, (do kolorowania szczeniaczków i mamy) , Kserokopie: Narysuj 10 szczeniaczków czyj to pies? ( tyle, ile dzieci), wycięty z kartonu piesek, łata dla każdej rodziny, odcinki ogonka, markery lub żelowe kolorowe pisaki, taśma klejąca do mocowania odcinków ogonka, kijek, na którym zamocowany zostanie piesek i wyprowadzony na wycieczkę.
Do rekomendacji: kserokopia artykułu z magazynu psychologicznego „Sens”
Literatura wykorzystana do zajęć:
1. Adach A.Gryyyzmoły dla ślimaka. Wydawnictwo BEA Książki Edukacyjne. Toruń 2008. ( Czyj to pies?)
2. Matka Teresa z Kalkuty, Słowa wyryte na domu dla ubogich w Kalkucie http://docs4.chomikuj.pl/322289577,0,0,Mimo-wszystko--4x.doc 2.02.2011
3. T. Kalinowska, Zapominam przy Tobie. http://www.piwnicapodbaranami.krakow.pl/piosenki/zapominam.html 2.02.2011
4. Biderman A, Bosak W., Gill G., Leonowicz K., Wiśniowski B., Praktyczne formy edukacji środowiskowej: Warsztaty dla nauczycieli: Materiały Szkoleniowe, Ośrodek Edukacyjno-Dydaktyczny Ojcowskiego Parku Narodowego, Ojców 1994. (foto- pstryk)
5. M. Jaszewska, A. Wiśniewski, W połowie drogi. [w:] „Sens. Magazyn psychologiczny”, nr 11/38, listopad 2011, s. 44- 46.
Rekomendowane teksty na rodzinne wieczory:
- Jędrzejewska- Wróbel R., Królewna. Gdańsk 2004, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Jędrzejewska Wróbel R., O słodkiej królewnie i pięknym księciu. Poznań 2008. Media Rodzina.
- Mój własny pies, Rozstania, Pod szczęśliwą gwiazdą[w:] Canfield J., Hansen M.W., Hansen P., Dunlap I., Balsam dla duszy do czytania z dzieckiem: wszyscy jesteśmy dziećmi: Opowiadania dla dzieci w wieku 5-8 lat. Poznań 2008. Rebis.
- Blanco L., Carbonell S., Rodzinne zabawy: Ponad 100 gier, zabaw i refleksji kształtujących cnoty i wartości, Poznań 2010, Wydawnictwo Święty Wojciech, s. 8-9, 16-17,34-35. (przyjaźń, dobroć, bezinteresowność)
Przebieg spotkania:
1. Badanie nastrojów -buźki
2. Integracja grupy: zabawa zamek
Nieparzysta liczba osób (w razie potrzeby dołącza prowadzący zajęcia). Dzielimy zespół na trójki, 2 osoby z trójki to zamek, jedna- księżniczka. Para (zamek) łapie się za ręce, księżniczka wchodzi do środka. Jedna księżniczka nie ma zamku. Na hasło prowadzącego: „Burza!” zamki poszukują innej księżniczki, a księżniczki zmieniają lokum. Potem hasło podają bezdomne księżniczki.
3. Zapowiedź problematyki warsztatów.
Np.
Dziś zwiedzimy zamek w Pieskowej Skale i przeczytamy bajkę o rodzinie, która związana była z tym zamkiem.
4. Słoneczko wartości.
Uczestnicy otrzymują po 3 karteczki. Każdy wpisuje na jednej karteczce jedną wartość, która pomaga budować zgodną, kochającą się rodzinę.
Zbieramy, układamy promyki na tablicy. Wspólnie komentujemy. Takie podejmujemy wybory, jakie będą nasze wartości.
5. Posłuchajmy opowieści z Pieskowej Skały. Czytanie bajki „Dorotka śliczna trzpiotka” .
Cz. I: do końca wyliczanki „Adela- czika- dela…”
- Wyznaczenie po 2 sekretarzy do każdego bohatera (Dorotka, Król, Królowa, Rodzina), którzy będą notować , a potem przykleją kartkę ze spostrzeżeniami grupy na tablicy.
- Rozmowa
Np.
Kim są bohaterowie bajki?
Jaka to była rodzina?
Jakie miała wartości?
Czym się kierowała?
Jaki był tato?
Jaka była Dorotka? Co czuli?
Przykładowe odpowiedzi:
| Dorotka | Król /Tato | Królowa /Mama | Rodzina |
| dobry duch zamku, Biała Dama, nie straszy, jest szczęśliwa, istnieje w ludzkiej pamięci, można ją sobie wyobrazić, dać jej życie w naszej wyobraźni, jedynaczka, ma poczucie braku rówieśników, rodzeństwa, jest radosna, kocha tatę, który rekompensuje jej jedynactwo i osamotnienie w zamku | przyjazny, poświęca czas na twórczą zabawę (klaskanki, skakanka), żartuje, ma dobry humor, ma do siebie dystans, jest zwyczajnym tatą, ma bardzo dobry kontakt z córką | - | szczęśliwa, prawidłowa, rodzic poświęca czas dziecku i dostrzega jego problemy |
Cz. II
Czytanie drugiego fragmentu bajki do słów: „chciałbym, abyś go poznała”.
Rozmowa:
Co dostrzega Dorotka?
Co dzieje się potem?
Dlaczego rodzicom nie podoba się lutnista?
Co kieruje ich rozumowaniem?
Przykładowe odpowiedzi :
| Dorotka | Król /Tato | Królowa /Mama | Rodzina |
| dostrzega zmartwienie rodziców, to, że mają tajemnicę, problem oraz chęć uchronienia jej przed nim jest szczęśliwa, bo dostaje pieska przyjaźń ze zwierzęciem przyjaźń i miłość z grajkiem | mają kłopoty finansowe, martwią się, chcą uchronić córkę przed ich problemami - kompensacja (piesek) i udaje im się to, lubią lutnistę, ale uważają go za złego kandydata na męża z powodu braku perspektyw finansowych na wspólne życie (brak domu, stałej dochodowej pracy), rodzice nie mogą wyposażyć córki, proponują poznanie majętnego kandydata w swoim myśleniu i argumentacji kierują się zdrowym rozsądkiem, pozycją społeczną, pieniędzmi, chęcią zabezpieczenia bytu córce, troską o przyszłość córki | koniec sielanki, rodzina wobec kłopotów finansowych, nieakceptacja związku córki z muzykiem, napięcia | |
Cz. III
Czytanie ostatniego fragmentu bajki.
Rozmowa:
Jaki był Szafraniec?
Jak przebiegało spotkanie z nim i o czym ono świadczy?
Co uratowało Dorotkę?
Przykładowe odpowiedzi:
| Dorotka | Szafraniec |
| do miłości nie można zmusić uratował ją piesek, lutnista przyjaźń | Zły, okrutny, sądzi ,że do uczucia można zmusić |
Prezentacja posterów na tablicy, odczytanie ich.
6. Jak waszym zdaniem skończyła się ta historia? Pisanie rodzinnych ciągów dalszych. Czytanie zakończeń. Zamieszczenie ich na tablicy.
7. Podsumujmy:
Dzięki czemu historia Dorotki zakończyła się szczęśliwie?
(trud, poświęcenie [pieska, lutnisty, Dorotki], przyjaźń, wierność, bezinteresowność, miłość i in.)
Prowadzący zapisuje wartości, potem odsłania motto warsztatu:
„W baśniach, legendach i w życiu, zawsze- prędzej lub później-
zwycięża dobro.”
8. Piesek.
Niewątpliwym bohaterem tej opowieści jest Piesek.
Prowadzący wyciąga karton z wyciętym pieskiem (bez ogonka).
Rodziny otrzymują po jednej łacie i po trzy kawałki ogonka. Wpisują na nich cechy pieska. Doczepiają. Piesek jest zadowolony- ma czym okazywać radość. Mocujemy na kijku. Machamy ogonem. Piesek zostanie zabrany na wycieczkę na skałę Dorotki.
9. Tato na skakance. Zawody.
- rozmowa o odczuciach dzieci i ojców
- wniosek: warto bawić się z dziećmi w ich zabawy
Przytoczenie zatrważających danych statystycznych:
Przeciętny ojciec poświęca na prawdziwy kontakt z dzieckiem 7 min. na dobę, matka ½ h, na TV 4 h
10. Zabawa w klaskankę „A-dela- czika-dela…”
Zawieszamy przygotowany wcześniej poster z wyliczanką z bajki:
„A - dela – czika - dela – u – ła – tak - tak – bierz – bierz – tylko tego - kogo chcesz.”
W parach klaszczemy do rytmu. Najpierw nauka, potem przyspieszamy tempo.
11. Zajęcia w grupach : dorośli –dzieci.
Dzieci rysują pieski „Czyj to pies?” Kolorują.
Dorośli dostają kserokopie i słuchają piosenki T. Kalinowskiej „Zapominam przy Tobie”, dyskutują o przesłaniu.
Zapominam
Zapominam przy Tobie
Że nie jestem królewną
Zapominam przy Tobie
Że korony mi brak.
Że przy Tobie zapomnę
Byłam niemalże pewną
Lecz nie śmiałam uwierzyć
Że aż tak, że aż tak
Zapominam przy Tobie
Że nie jestem aniołem
Że mój spokój anielski
Brzmi niekiedy jak krzyk
Lecz dla Ciebie zamilknę
Będę milczeć za dwoje
Chociaż w to nie uwierzy
Chyba nikt, chyba nikt
Chyba nikt.
Zapominam przy Tobie
Że nie jestem operą
Zapominam przy Tobie
Że jesienny mam głos
Lecz dla Ciebie napiszę
Wartę arii bolerom
Byś nie musiał narzekać
Taki los, taki los
Zapominam przy Tobie
Że nie jestem harfistką
Zapominam przy Tobie
Że mam tylko sześć strun
Lecz dla Ciebie na jednej
Zagram, zagram to wszystko
Czego żadna orkiestra
Na dziesięciu, dwudziestu
Na stu.
Zapomnieć chcę,
Że za przyjaźń zawsze przyjaźń
Zapomnieć chcę,
Że za miłość, miłość
Pamiętać chcę to bardziej nas złączyło
Bo pamięć chcę by do końca żyło
Akceptacja, prawdziwa miłość pozwala na bycie sobą, na autentyczność.
Prawdziwa miłość jest bezinteresownym poświęceniem, darem, prezentem, liczy się pamięć i chęć czynienia dobra dla współmałżonka i dzieci (zwrócenie uwagi na zakreślony refren „Zapomnieć chcę ,że za przyjaźń zawsze przyjaźń, zapomnieć chcę, że za miłość – miłość…). Kompromis jest najlepszy w biznesie, w rodzinie- bezinteresowny dar, bezinteresowne poświęcenie.
Odczytanie fragmentów artykułu z magazynu „Sens”:
„Kompromis powoduje obustronne niezadowolenie i poczucie straty. Bo nikt nie zaspokaja w pełni swoich potrzeb.(…) Gdyby kompromis był naprawdę takim złotym środkiem, najsłynniejszą miejscowością turystyczną w Polsce byłyby Kielce, Ponieważ tam właśnie – w połowie drogi- spędzałyby wakacje wszystkie pary, w których jedno woli góry, a drugie morze.”.
„Chodzi o zachowanie typu: „W porządku, zgadam się na twoją propozycję ,bo wiem jak bardzo ci na tym zależy, a ja kocham ciebie i jestem w stanie to dla ciebie zrobić. Obdarowuję cię swoją zgodą, bo jesteś dla mnie kimś ważnym , niepowtarzalnym i drogim.” Ale ten dar musi być w pełni bezinteresowny, a nie rozpoczynać wymianę handlową(…)
Natomiast bezinteresowne, w pełni świadomie dawane prezenty rodzą różnego rodzaju uczucia budujące związek (…) Prezent ma być wynikiem chęci obdarowania drugiej osoby , a nie rezygnacją z czegoś.”
12. Po zakończeniu pracy grup – wystawa piesków dzieci + komentarz, np.
Dobre pieski mają dobre dzieci, mama piesek karmi- składa dar z siebie, kocha, dobro się pomnaża.
13. Podsumowanie – rozdanie kserokopii i odczytanie przesłania Matki Teresy z Kalkuty
Matka Teresa z Kalkuty
Słowa wyryte na domu dla ubogich w Kalkucie
Ludzie są często głupi, nielogiczni i dbają tylko
o własny interes; przebaczaj im, mimo wszystko.
Jeśli jesteś życzliwy, ludzie oskarżają cię o egoizm
i niskie pobudki; pozostań życzliwy,
mimo wszystko.
Jeśli osiągniesz w życiu sukces, znajdziesz wielu
fałszywych przyjaciół i wielu prawdziwych wrogów;
staraj się osiągnąć sukces, mimo wszystko.
Jeśli jesteś szczery i otwarty, ludzie mogą to wykorzystać;
bądź szczery i otwarty, mimo wszystko.
W jedną noc ktoś może zniszczyć to, co budowałeś
przez lata; buduj, mimo wszystko.
Jeśli odnajdziesz pokój i szczęście, wielu będzie
ci zazdrościć; bądź szczęśliwy, mimo wszystko.
O dobru, które czynisz dzisiaj, ludzie zapomną pewnie
już jutro; czyń dobro, mimo wszystko.
Dawaj z siebie ile możesz, choć często powiedzą ci,
że za mało; Mimo to dawaj z siebie wszystko.
Widzisz, w ostatecznym rachunku, liczy się
tylko to, co działo się między tobą a Bogiem.
14. Badanie nastrojów- buźki.
15. Rekomendacje książek, rozdanie artykułu z magazynu „Sens”.
Jędrzejewska- Wróbel R., Królewna. Gdańsk 2004, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jędrzejewska Wróbel R., O słodkiej królewnie i pięknym księciu. Poznań 2008. Media Rodzina.
Mój własny pies, Rozstania, Pod szczęśliwą gwiazdą[w:] Canfield J., Hansen M.W., Hansen P., Dunlap I., Balsam dla duszy do czytania z dzieckiem: wszyscy jesteśmy dziećmi: Opowiadania dla dzieci w wieku 5-8 lat. Poznań 2008. Rebis.
Blanco L., Carbonell S., Rodzinne zabawy: Ponad 100 gier, zabaw i refleksji kształtujących cnoty i wartości, Poznań 2010, Wydawnictwo Święty Wojciech, s. 8-9, 16-17,34-35. (przyjaźń, dobroć, bezinteresowność)
16. Ewaluacja, np. kończenie zdania: „Na dzisiejszym spotkaniu…”
17. Wycieczka po zamku w Pieskowej Skale. Wyjście na miejsce Wieży Dorotki. Ustawienie Pieska.
Podczas spaceru po zamku zabawa skupiająca uwagę i ćwicząca pamięć. „foto-pstryk”.
Każda rodzina robi 10 „zdjęć”. Jedna osoba zostaję aparatem, pozostali są fotografami. Po zrobieniu 2-3 „zdjęć” następuje zmiana ról.
„Aparat” zamyka oczy. „Fotograf” w ciszy prowadzi go na miejsce, które chciałby utrwalić. Mówi „Foto-pstryk”, wtedy „aparat” otwiera oczy na 5 sekund. ( nie można dłużej, bo zdjęcie będzie prześwietlone).
Po spotkaniu grupy i odpowiedzi na pytania - zadanie domowe:
W domu przy pomocy kredek, farb i innych dowolnych technik „wywołajcie” 10 pamiątkowych „zdjęć” z Pieskowej Skały. Nie zapomnijcie ich podpisać i wykonać domowej wystawy.
[1] M. Jaszewska, A. Wiśniewski, W połowie drogi. [w:] Sens. Magazyn psychologiczny, nr 11/38, listopad 2011, s. 44.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz